Open Access

Polecam parę użytecznych źródeł open access z dziedziny kultury, znajdziecie tam również artykuły na temat klubokawiarni i podobnych inicjatyw.

•       Culture Machine – to międzynarodowe czasopismo dostępne dla każdego w formie elektronicznej. Artykuły dotyczą badań nad kulturą i teorii kultury. Znaleść tu można wiele ciekawych opracowań na temat innowacyjności, marketingu w kulturze, nowoczesnych technologii, a także poszczególnych dziedzin np. literatury, teatru itd. 

•       Purpose – polskie czasopismo, dostępne online oraz bogata strona internetowa. Bardzo przydatne źródło dla każdego menegera kultury. Podejmuje tematy związane z innowacyjnością i przedsiębiorczością w kulturze.
 

•       Iplex – to strona, na której można oglądać filmy online. Oprócz popularnych seriali i komedi znajdują się też tam pozycje bardzo wartościowe.

artykuły naukowe

Krzysztof Jakubowski, Kawiarnie Krakowa.[1]

Jakubowski opisuje wybrane krakowskie kawiarnie, gromadzące miejską inteligencję od końca XVIII wieku do lat 90 XX stulecia. Pierwsze lokale pojawiły się w Krakowie w drugiej połowie XVIII wieku, zyskały jednak popularność dopiero gdy przejęły je cukiernie. Lata 80 XIX wieku to lata rozwoju “kawiarni artystycznych”, kluczowych dla mitu krakowskiej cyganerii. Postęp przemysłu kawiarnianego zachamowały II wojna światowa oraz upaństwowienie prywatnych przedsiębiorstw w latach 50 XX stulecia. Dopiero ostatnia dekada ubiegłego wieku przyniosła ponowne ożywienie tej branży.

W. Scott Haine, 'CafeFriend': Friendship and Fraternity in Parisian Working-Class Cafes, 1850-1914. [2]

W. Scott Haine, opierając się na policyjnych raportach, zeznaniach sądowych i archiwach cywilnych, udowania ogromną rolę społeczno-kulturalną paryskich kawiarni w latach 1850-1914. Stawia tezę, iż jako miejsca odzwierciedlające strukturę społeczną, dawały one obfity zbiór możliwych wyborów w obszarze relacji mięczyludzkich, idei, środowisk. Dlatego właśnie, stały się miejscami, z których wywodzą się rewolucje artystyczne i polityczne. To w nich toczyło się życie toważyskie, a “kawiarniane przyjaźnie” były ważnym zjawiskiem społecznym. Autor poddaje rewizji podział F. Tonnies’a na relacje Gemeinschaft (emocjonalne) i Gesellschafts (formalno-rzeczowe), sugerując, iż w przypadku dziewiętnatowiecznych kawiarni, nie stanowią one wobec siebie opozycji, gdyż posługiwano się oboma rodzajami.

---

[1] Jakubowski, Krzysztof (2011). Kawiarnie Krakowa [dok. elektr.]. Spacerownik. Krakowskie Kawiarnie [w:] Gazeta Wyborcza nr 144 z 22.06.2011. http://szukaj.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,7430116,20110622kr-odj,kawiarnianym_szlakiem,zwykly.html[odczyt: 12.02.2012].

[2] Scott Haine, W. (1992). 'Café Friend': Friendship and Fraternity in Parisian Working-Class Cafes, 1850-1914 [dok.elektr.]. Journal of Contemporary History vol 27 no 4 (Oct., 1992). http://www.jstor.org/pss/260944?searchUrl=%2Faction%2FdoAdvancedSearch%3Fq0%3Dcafe%26f0%3Dall%26c1%3DAND%26q1%3Dfriend%26f1%3Dall%26wc%3Don%26Search%3DSearch%26sd%3D%26ed%3D%26la%3D%26jo%3D&Search=yes[odczyt: 12.02.2012].

Przegląd klubokawiarnianego świata - prowincja

Fenomen klubokawiarni i „kawiarni obywatelskich” kojarzy się z Warszawą, Krakowem, Łodzią, Wrocławiem, gdzie dzięki istnieniu uniwersytetów i możliwości rozwoju zawodowego gromadzony jest kreatywny kapitał ludzki. To „wielkie miasto” staje się dziś centrum rozwoju cywilizacji. Żyjąca tam inteligencja, artyści, animatorzy kultury, chcą aranżować miejsca sprzyjające dialogowi, awangardowej twórczości, pobudzać społeczeństwo do debaty obywatelskiej. Prężnie działające lokale wspólnie organizują alternatywny model uczestnictwa w kulturze, będący niezwykle ważnym elementem tkanki miejskiej. Istnieją jednak również przykłady powstawania niezwykle aktywnych klubokawiarni poza dużymi ośrodkami. Mają one silne oddziaływanie nie tylko na najbliższą okolicę, ale często ich wpływ jest widoczny w całym województwie.

Alkierz w Supraślu - jedno z najsłynniejszych przedsięwzięć jest. Znajduje się koło Białegostoku, działa od 2006 roku. Jak podkreśla właściciel, Jacek Łasiewicki, dla lokalu ważne są sezony i długie weekendy, gdyż głównie utrzymuje się z gości z Warszawy i Białegostoku. Jest to jednocześnie restauracja, kawiarnia, pub, klub muzyczny, kafeteria i galeria. Miejsce współpracuje z Teatrem Wierszalin i bierze udział w większości wydarzeń kulturalnych w mieście. Swoim niepowtarzalnym klimatem przyciąga wielu znanych artystów. Pełni też rolę nieformalnego domu kultury, otwartego na wszelkie ciekawe pomysły i inicjatywy. Alkierz stał się marką, która promuje Supraśl w całej Polsce.

Muzyczna Owczarnia w Jaworkach, koło Szczawnicy. Lokal skupia się na alternatywnej działalności koncertowej. Można tu posłuchać m.in. współczesnego jazzu, blusa i muzyki tradycyjnej, w wykonaniu najwybitniejszych artystów polskich i zagranicznych. Ponadto organizowane są Letnie Warsztaty Muzyczne ze znakomitymi instrumentalistami. Z racji lokalizacji, w samym centrum Pienin, miejsce oferuje też noclegi. Przy Owczarni założono stowarzyszenie, które wspiera jego działalność.

Bogart z Gomunic w Łódzkim. Lokal wyróżnia się niecodziennym wystrojem oraz bogatą ofertą dań, w tym również przysmaków z różnych stron świata. Organizowane koncerty są bardzo różnorodne – od tanga poprzez, rock, jazz, poezję śpiewana, aż po muzykę popularną. Miejsce przyciąga znanych artystów i gości z całej Polski.

Przegląd klubokawiarnianego świata - Łódź

Najciekawszą inicjatywą w Łodzi, która choć istnieje dopiero od 2010 roku ma ogromne znaczenie kulturotwórcze dla miasta, jest kawiaria Owoce i Warzywa. Właściciele, Ania Marczyk i Michał Sobolewski stworzyli lokal o wystroju nawiązującym do wzornictwa lat siedemdziesiątych, w którym odbywają się koncerty muzyki alternatywnej, wernisaże, spotkania tematyczne, pokazy filmów. Jednym z zadań kafejki jest także promowanie młodych polskich artystów-designer’ów, dlatego przy barze znajduje się specjalna gablota z wyrobami projektantów.

Przegląd klubokawiarnianego świata - Wrocław

Najaktywniejszą klubokawiarnią wrocławską jest funkcjonująca od 2006 roku Literatka, która organizuje przede wszystkim spotkania z autorami, ale także dyskusje tematyczne i koncerty.

Warta wspomnienia jest także inicjatywa BlaBla cafe, czyli miejsce dla mam i dzieci. Pomysłodawczynie, Magda Dubas i Ula Czarska stworzyły przytulne i przystosowane miejsce dla rodziców z maluchami w różnym wieku, oferujące szereg ciekawych warsztatów i kursów tematycznych (np. języki obce dla niemowlaków), a także kompleksowe centrum informacji w postaci niezwykle rozbudowanej strony internetowej.

Ponadto prężnie działają: La Luz, Włodkowica 21, Film Jazz Cafe, Puzzle, Esencja.

Przegląd klubokawiarnianego świata - Warszawa

Warszawa jest zdecydowanym liderem jeżeli chodzi o działalność klubokawiarni.

Najbardziej popularne są:

Chłodna 25 - Odbywają się tu wystawy, spotkania, dyskusje, projekcje filmów. Działa także awangardowy Teatr Chłodnica, którego współtwórcą jest Rafał Rutkowski. Wyjątkowa, rodzinna atmosfera miejsca przyciąga tutaj licznych artystów, którzy często zaczynali swoją karierę właśnie tutaj. Chłodna 25 to otwarte na oddolne inicjatywy centrum kultury niezależnej i debaty obywatelskiej. Kawiarnia zawdzięcza swój ogromny sukces przede wszystkim pomysłowości właściciela, Grzegorza Lewandowskiego, który widzi działalność lokalu w kategoriach organizacji pozarządowej. Funkcja komercyjna, jest tylko niezbędnym dodatkiem do misji jaką chce spełniać. Jak sam podkreśla, kluczowy dla niego jest dialog, a za cel stawia sobie pracę na rzecz rozwoju dzielnicy.

Plan B/Powiększenie - nastawiony głównie na promocję muzyki awangardowej. Odwiedzają go najwybitniejsi artyści z kręgów niezależnego jazzu, elektroniki i eksperymentu. Oprócz tego, lokal oferuje spotkania i wykłady o różnorodnej tematyce, warsztaty, pokazy filmów, wydarzenia literackie i teatralne. W bardzo krótkim czasie zyskał sobie wysoką pozycję wśród organizacji sektora kultury oraz dużą siłę oddziaływania nie tylko w Warszawie. Miejsce współpracuje przy większych projektach takich jak Dekonstrukcja oraz festiwal Lato Filmów w Warszawie.

Bardzo cenną inicjatywą jest platforma wrszw.pl, zbierająca wydarzenia kulturalne 37 klubokawiarni, 30 organizacji i grup, 11 teatrów i kin oraz 17 galeri, muzeów i instytucji, w formę czytelnego przewodnika i kalendarza.

Oprócz opisanych przeze mnie miejsc, prężnie działają także: OSiR, Między Nami, Solec 44, PKP Powiśle, Kafeteka, Kępa Cafe, Tawerna Tuż za horyzontem, Tarabuk, Szczotki Pędzle, Obiekt Znaleziony, Plac Zabaw, Zwiąż mnie i wiele innych.

 

Raporty

Kawiarnie prowadzące działalność kulturalną nazywane często „klubokawiarniami” to zjawisko istniejące w Polsce zaledwie od kilkunastu lat. Zwłaszcza w ostatniej dekadzie ich ilość gwałtownie wzrosła i stały się ważnym elementem tkanki miejskiej. Dlatego coraz częściej zwraca się na nie uwagę i podkreśla ich dużą rolę. Ciągle jednak badań bezpośrednio na temat klubokawiarni jest bardzo niewiele, dlatego uzupełnię informacje o inne, cenne raporty ocierające się o ten problem:

•       Raport z X spotkania Forum Kraków na temat klubokawiarni tu 

•       Raport: Sceny kulturowe, a polityki kultury w Małopolsce tu 

•       Diagnoza stanu kultury w Województwie Małopolskim i Analiza Swot tu 

•       Raport o stanie zróżnicowania kultury miejskiej w polsce tu 

•       Kultura lokalnie. Między uczestnictwem w kulturze a partycypacją w zarządzaniu tu 

•       Raport o stanie marketingu miejsc tu

Na początku lutego Fundacja, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” dostał grant na zrealizowanie badań „Kawiarnie Kultury. Diagnoza”. Z niecierpliwością czekam na wyniki.

Kawiarnie obywatelskie?

Polecam rozważania Wojciecha Kacperskiego: tu

Próba definicji pojęcia "klubokawiarnia"

Na początku lat dziewięćdziesiątych, w Polsce zaczęły powstawać kawiarnie będące z jednej strony niepublicznymi instytucjami amimacji kultury, a z drugiej prywatnymi przedsiębiorstwami sektora kultury łączące cele komercyjne z prężną działalnością na rzecz kultury. Zyskały one z czasem miano „klubokawiarni”. Organizowane są w nich koncerty, wystawy, spotkania z autorami, warsztaty, pokazy filmowe, spektakle, wykłady i dyskusje. Inicjatywy te mają najczęściej charakter niszowy i niekomercyjny, wspierają młodych, nieznanych artystów. Duża część tych przedsiębiorstw spełnia również ważne funkcję społeczne, dzięki pobudzaniu dyskusji obywatelskiej. Kluczowy dla nowej formy kawiarni jest także pomysł na wyjątkowy klimat miejsca. Coś, co sprawia, że ma ona konkretny, rozpoznawalny wizerunek. Tą rolę może pełnić profil: np. lokal z jedzeniem wegetariańskim i warsztatami dotyczącymi zdrowia, jogi lub też organizujący wydarzenia dla dzieci. Innym rozwiązaniem jest skupienie się na wystroju wnętrza. Niektóre kawiarnie, nierzadko połączone z galeriami sztuki, zaskakują niezwykłym oraz niekonwencjonalnym designem. Koncepcji na to jak urządzić i zaplanować aktywność kulturalną znajdziemy niezliczoną ilość. Dlatego właśnie ciężko jest ująć zjawisko klubokawiarni w sztywne ramy oraz podzielić na nurty. Sprawia to, iż jedną z jego głównych cech jest właśnie różnorodność, odnosząca się również do wewnętrznej organizacji i aktywności przedsiębiorstwa. Istnieją oczywiście kawiarnie nastawione głównie na jeden rodzaj projektów. Można mówić o lokalach bardziej impresaryjnych lub animacyjnych, grupować je według przeważającego profilu na: muzyczne - klubowe, filmowe, designerskie, dla młodych mam, księgarnio-kawiarnie. W przeważającej większości jednak, granice się zacierają, gdyż spektrum oferowanych wydarzeń jest ogromnie szerokie. Są to najczęściej miejsca o charakterze hybrydowym, zrzeszające pod jedną nazwą wiele wartościowych inicjatyw. Właściciele zakładają fundacje i stowarzyszenia, prowadzą także księgarnie, wydawnictwa, tworzone są autorskie gazety oraz teatry. Również wizja gastronomiczna staje się jeszcze bardziej kompleksowa. Coraz częściej, nie podaje się nie tylko kawy i wyrobów cukierniczych, ale też dania obiadowe, lody i alkohole. Naczelną zasadą nowej formuły lokalu, znajdującej się na przecięciu sfery prywatnej i publicznej jest więc innowacyjność rozumiana wg. E. Okoń-Hrodyńskiej jako „proces polegający na przekształceniu istniejących możliwości w nowe idee i wprowadzeniu ich do praktycznego zastosowania”. Wiele z pomysłowych, nowatorskich rozwiązań wdrożonych w tych miejscach, świetnie sprawdza się jako strategia marketingowa.

Ze względu na pluralizm aktywności oraz form organizacyjnych w ramach nowej formy kawiarni, myślę, że zasadnym było by ujęcie tego rodzaju przedsięwzięć szerzej, jako „kawiarni kultury”. Pojęcie „klubokawiarnia” bowiem, implikuje od razu istotną rolę muzyki w misji danego lokalu. Najczęściej, są to miejsca, w których oprócz wielu innych działań kulturalnych urządza się także koncerty. Nie jest to ścisły termin, ponieważ używa się go także w znaczeniu ogólnym, jakie zastosowałam w powyższym opisie, w odniesieniu do nowego zjawiska  kawiarni angażujących się w działania na rzecz kultury, ale też tych, które nie mają w swojej ofercie wydarzeń muzycznych. Trzeba jednak wyodrębnić z tego grona tzw. „księganiokawiarnie”, gdzie prowadzi się przede wszystkim aktywność wydawniczą, księgarską. Połączenie tych aspektów, nawiązuje silnie do tradycji literackich kafejek, zwłaszcza w okresie belle epoque, ma więc nieco inną tradycję. Powyższe rozróżnienie, zostało zaproponowane w celu uporządkowania omawianego materiału i nie jest ono niezmienne, gdyż istnieje wiele przykładów łączenia ze sobą klubokawiarni i księgarniokawiarni. Opisane przeze mnie główne cechy zjawiska odnoszą się jednak do obu rodzajów, a różnice zależą przede wszystkim od tego jak zdefiniuje się podstawową misję, co implikuje później odpowiednie modele organizacji i zarządzania.

.

Ciekawe blogi:

Gorgelous – „food love design” czyli blog o estetyce jedenia - tym co niezbędne w dobraj kawiarni. Na blogu znajdziemy głównie fotografie związane z tematem oraz opisy różnorakich projektów. 

Kultura 2.0 – blog dotyczący najnowszych praktyk w sferze kultury powiązanych z nowymi mediami i ogólnospołecznymi prądami. 

Zwiedzaj Kraków – bardzo ciekawy blog, prowadzony przez krakowskiego przewodnika dla wszystkich miłośników nieznanych zakamarków i ciekawych, starych historii.

Serwisy społecznościowe:

Scribd – serwis w którym zamieszczane są artykuły i książki z wielu dziedzin m.in. kultury. 

Wikipedia – portal umożliwiający publikowanie i edytowanie artykułów.

Grupy dyskusyjne: 

LA culture  - grupa dyskusyjna skupiająca się na szerokopojętej aktywności w tej dziedzinie w Los Angeles. Można tam znaleźć dyskusje na temat sztuk, ale również możliwości zaangażowania się w wolontarial.  

Smart cafe – wszystko o kawie. Blog miłośników kawy i wszystkiego co z nią związane.

Kilka ciekawych artykułów...

·       J. Schroeder, Visual Analysis of Images in Brand Culture

Article argues for an art historical imagination within advertising research, one that reveals how representational conventions - or common patterns of portraying objects, people, or identities - work alongside rhetorical processes in ways that often elude advertising research. Several new theoretical concepts, including snapshot aesthetics - the growing use of snapshot-like imagery in marketing communication - and the transformational mirror of consumption - which reflects basic assumptions about how advertising works - provide productive directions for research. 

tu

·        G. Langlois, Meaning, semiotechnologies and participatory media

This article offers a different perspective on the question of meaning by arguing that if we are to study meaning to understand the cultural logic of digital environments, we should not focus on the content of what users are saying online, but rather on the conditions within which such a thing as user expression is possible in the first place. 

tu 

·      S. Kember & J. Zylinska, Creative media between invention and critique, or what’s still at stake in performativity?

 This special issue of Culture Machine on Creative Media emerges out of a call-for-papers which was at the same time a call-to-arms and a call-to-arts. It was aimed at intellectuals, writers, philosophers, artists, analysts, scientists, journalists and media professionals who were prepared to say something about the media that extended beyond the conventional forms of media analysis. Our initial search for creative media projects was thus also an invitation to enact a different mode of doing media studies. 

tu 

Już w tym tygodniu we Frani, czyli nie tylko pranie!

Frania Cafe

ul. Starowiślna 26

23.11.2011 21:00 - Łukasz Kolender - blues, piosenka autorska.

25.11 21:00 - Koncert Tangowy + milonga do ostatniego gościa

Marianna  Dąbek - akordeon