Próba definicji pojęcia "klubokawiarnia"

Na początku lat dziewięćdziesiątych, w Polsce zaczęły powstawać kawiarnie będące z jednej strony niepublicznymi instytucjami amimacji kultury, a z drugiej prywatnymi przedsiębiorstwami sektora kultury łączące cele komercyjne z prężną działalnością na rzecz kultury. Zyskały one z czasem miano „klubokawiarni”. Organizowane są w nich koncerty, wystawy, spotkania z autorami, warsztaty, pokazy filmowe, spektakle, wykłady i dyskusje. Inicjatywy te mają najczęściej charakter niszowy i niekomercyjny, wspierają młodych, nieznanych artystów. Duża część tych przedsiębiorstw spełnia również ważne funkcję społeczne, dzięki pobudzaniu dyskusji obywatelskiej. Kluczowy dla nowej formy kawiarni jest także pomysł na wyjątkowy klimat miejsca. Coś, co sprawia, że ma ona konkretny, rozpoznawalny wizerunek. Tą rolę może pełnić profil: np. lokal z jedzeniem wegetariańskim i warsztatami dotyczącymi zdrowia, jogi lub też organizujący wydarzenia dla dzieci. Innym rozwiązaniem jest skupienie się na wystroju wnętrza. Niektóre kawiarnie, nierzadko połączone z galeriami sztuki, zaskakują niezwykłym oraz niekonwencjonalnym designem. Koncepcji na to jak urządzić i zaplanować aktywność kulturalną znajdziemy niezliczoną ilość. Dlatego właśnie ciężko jest ująć zjawisko klubokawiarni w sztywne ramy oraz podzielić na nurty. Sprawia to, iż jedną z jego głównych cech jest właśnie różnorodność, odnosząca się również do wewnętrznej organizacji i aktywności przedsiębiorstwa. Istnieją oczywiście kawiarnie nastawione głównie na jeden rodzaj projektów. Można mówić o lokalach bardziej impresaryjnych lub animacyjnych, grupować je według przeważającego profilu na: muzyczne - klubowe, filmowe, designerskie, dla młodych mam, księgarnio-kawiarnie. W przeważającej większości jednak, granice się zacierają, gdyż spektrum oferowanych wydarzeń jest ogromnie szerokie. Są to najczęściej miejsca o charakterze hybrydowym, zrzeszające pod jedną nazwą wiele wartościowych inicjatyw. Właściciele zakładają fundacje i stowarzyszenia, prowadzą także księgarnie, wydawnictwa, tworzone są autorskie gazety oraz teatry. Również wizja gastronomiczna staje się jeszcze bardziej kompleksowa. Coraz częściej, nie podaje się nie tylko kawy i wyrobów cukierniczych, ale też dania obiadowe, lody i alkohole. Naczelną zasadą nowej formuły lokalu, znajdującej się na przecięciu sfery prywatnej i publicznej jest więc innowacyjność rozumiana wg. E. Okoń-Hrodyńskiej jako „proces polegający na przekształceniu istniejących możliwości w nowe idee i wprowadzeniu ich do praktycznego zastosowania”. Wiele z pomysłowych, nowatorskich rozwiązań wdrożonych w tych miejscach, świetnie sprawdza się jako strategia marketingowa.

Ze względu na pluralizm aktywności oraz form organizacyjnych w ramach nowej formy kawiarni, myślę, że zasadnym było by ujęcie tego rodzaju przedsięwzięć szerzej, jako „kawiarni kultury”. Pojęcie „klubokawiarnia” bowiem, implikuje od razu istotną rolę muzyki w misji danego lokalu. Najczęściej, są to miejsca, w których oprócz wielu innych działań kulturalnych urządza się także koncerty. Nie jest to ścisły termin, ponieważ używa się go także w znaczeniu ogólnym, jakie zastosowałam w powyższym opisie, w odniesieniu do nowego zjawiska  kawiarni angażujących się w działania na rzecz kultury, ale też tych, które nie mają w swojej ofercie wydarzeń muzycznych. Trzeba jednak wyodrębnić z tego grona tzw. „księganiokawiarnie”, gdzie prowadzi się przede wszystkim aktywność wydawniczą, księgarską. Połączenie tych aspektów, nawiązuje silnie do tradycji literackich kafejek, zwłaszcza w okresie belle epoque, ma więc nieco inną tradycję. Powyższe rozróżnienie, zostało zaproponowane w celu uporządkowania omawianego materiału i nie jest ono niezmienne, gdyż istnieje wiele przykładów łączenia ze sobą klubokawiarni i księgarniokawiarni. Opisane przeze mnie główne cechy zjawiska odnoszą się jednak do obu rodzajów, a różnice zależą przede wszystkim od tego jak zdefiniuje się podstawową misję, co implikuje później odpowiednie modele organizacji i zarządzania.